آیه اخلاص
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام آیه | آیه اخلاص |
| واقع در سوره | بینه |
| شماره آیه | ۵ |
| جزء | ۳۰ |
| اطلاعات محتوایی | |
| موضوع | اعتقادی • اخلاقی • فقهی |
| درباره | توحید • اخلاص • عبادت |
آیه اخلاص پنجمین آیه سوره بینه است که اخلاص در نماز، زکات و دیگر عبادات را از فرمان‌های خدا می‌داند. به گفته آیت‌الله مکارم شیرازی، مفسر شیعی آیه اخلاص نشان مى‌دهد كه همه دستورهاى الهى از حقيقت توحید و اخلاص سرچشمه مى‌گيرد.
این آیه از آیات الاحکام شمرده شده است و به نوشته آیت‌الله محمد یزدی، از فقیهان شیعه، در کتاب فقه القرآن آیه اخلاص بروشنی بر وجوب اخلاص در امتثال اوامر عبادی دلالت می‌کند و اگر نیت انسان خالص و فقط برای خدا نباشد و با چیز دیگری مثل ریا مخلوط شود عبادتش فاسد خواهد شد.
معرفی، متن و ترجمه
آیه ۵ سوره بینه، به نام آیه اخلاص معرفی شده است.
وَ ما أُمِرُوا إِلاَّ لِیَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ حُنَفاءَ وَ یُقیمُوا الصَّلاةَ وَ یُؤْتُوا الزَّکاةَ وَ ذلِکَ دینُ الْقَیِّمَةِ.
|
و به آنها دستوری داده نشده بود جز اینکه خدا را بپرستند و دین خود را برای او خالص کنند و به توحید بازگردند، و نماز را برپا دارند و زکات را بپردازند؛ و این است دین پایدار.
|
محتوا
آیه اخلاص، اخلاص در نماز، زکات و دیگر عبادات لازم شمرده است. به گفته آیت‌الله مکارم شیرازی، مفسر شیعی، ۲ احتمال درباره مقصود از جمله «وَ ما أُمِرُوا...» وجود دارد:
- منظور ثابت و یقینی بودن مساله توحید، نماز و زکات در آیین اهل کتاب است و اینکه آنها به این دستورات نیز وفادار نماندند.
- با توجه به شناخته شده بودن توحید خالص، نماز و زکات و مانند آن در اسلام، چرا آن را نمی‌پذیرید؟!
به نظر آیت‌الله مکارم معنی دوم ترجیح دارد، زیرا به دنبال آیه قبل که سخن از اختلاف آنها در پذیرش آئین جدید می‌گفت مناسب همین است که" امروا" ناظر به آئین جدید باشد. از این گذشته معنی اول تنها در باره اهل کتاب صادق است و مشرکان را شامل نمی‌شود، در حالی که معنی دوم همگان را شامل می‌شود.
گفته شده است که آیه اخلاص نشان مى‌دهد كه همه دستورهاى الهى از حقيقت توحید و اخلاص سرچشمه مى‌گيرد؛ زیرا دين مفهوم گسترده‌اى دارد كه عقايد و اعمال درون و برون را فرامی‌گیرد و ضمير در «ما امُروا» به همه پيروان مذاهب آسمانى برمى‌گردد.
کاربرد فقهی
آیه اخلاص را جزو آیات الاحکام شمرده‌اند. از آیه مذکور شرط بودن اخلاص در نماز و هر عبادت دیگری برداشت شده است. نویسنده جواهر، فقیه شیعی، در جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام نوشته‌است که آیه اخلاص بر وجوب اخلاص در عبادت دلالت دارد.
آیت‌الله محمد یزدی، از فقیهان شیعه، در کتاب فقه القرآن با یادکرد آیه اخلاص نوشته‌است که این آیه بروشنی بر وجوب اخلاص در امتثال اوامر عبادی دلالت می‌کند و این مطلب را نشان می‌دهد که باید انگیزه انسان اطاعت خدا باشد و اگر نیتش با چیز دیگری مثل ریا مخلوط شود عبادتش فاسد خواهد شد و تکلیفش ساقط نمی‌شود؛ زیرا وظیفه‌اش را انجام نداده‌است.
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- استرآبادی، محمد بن علی، آیات الاحکام، به تصحیح محمدباقر شریف‌زاده، تهران، نشر معراجی، چاپ اول، [بی‌تا].
- فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، کنز العرفان فی فقه القرآن، به تصحیح محمدباقر شریف‌زاده و محمدباقر بهبودی، تهران، نشر مرتضوی، چاپ اول، [بی‌تا].
- قطب راوندی، سعید بن هبةالله، فقه القرآن، (۲ جلد)، قم انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق
- مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، زبدة البیان فی احکام القرآن، به تحقیق محمدباقر بهبودی، تهران، نشر مکتبة المرتضویه، چاپ اول، [بی‌تا].
- یزدی، محمد، فقه القرآن (۴ جلد)، قم انتشارات اسماعیلیان، چاپ اول ۱۴۱۵ق